کتاب «هشت مقاله در تاریخ و ادب معاصر» نوشته‌ی محمدعلی همایون کاتوزیان است.

در توضیح پشت جلد اثر می‌خوانیم:

«دکتر محمدعلی همایون کاتوزیان که در کالج سنت‌آنتونی و دانشکده‌ی شرق‌شناسی دانشگاه آکسفورد به پژوهش و تدریس اشتغال دارد، به خاطر تحقیق‌ها و تالیف‌های متعدد در زمینه‌های اقتصادی، تاریخی، و ادبی در ایران و جهان شناخته شده است و در مقاله‌های هشت‌گانه کتاب، تحلیل خود را درباره‌ی زندگی، دیدگاه‌ها، و خصلت‌های برخی از شخصیت‌های تاریخ معاصر ایران مانند احمد کسروی، سیدحسن تقی‌زاده، محمدعلی مجتهدی و فروع فرخزاد ارائه داده است.

یک مقاله نیز به مشروعیت سیاسی و پایگاه اجتماعی رضاشاه می‌پردازد. مقاله‌ها استوار بر مستندات و در گوناگونی خود روشنایی‌هایی هستند بر گوشه‌هایی از تحولات تاریخ معاصر ایران.»