کتاب نظریه های ارزش اضافی

کتاب نظریه های ارزش اضافی نوشتۀ کارل مارکس یکی از اصلی‌ترین آثار در ادبیات مارکسیستی به‌حساب می‌آید که نشر فارسی آن، ترجمه شدۀ مستقیم از زبان روسی است. اصل این کتاب که در سال 1859 منتشر شد، نشان‌دهنده‌ی تلاش اولیه‌ی مارکس برای بیان افکار و نظریات خود در‌مورد مشکلات اقتصادی نظام سرمایه‌داری است. کتاب با تحلیل «کالا»، به‌عنوان واحد اساسی اقتصاد سرمایه‌داری آغاز می‌شود. مارکس توضیح می‌دهد که کالاها هم ارزش مصرف دارند (ارزش عملی آن‌ها) و هم ارزش مبادله (ارزش آن‌ها در تجارت). مارکس مفهوم «کار» را به‌عنوان جوهر ارزش کالا و معیاری که کالاها می‌بایست با آن مبادله شوند معرفی می‌کند. مارکس سپس به بحث درباره‌ی «پول» می‌پردازد، که به نظر او معادلی جهانی است که به‌دلیل مبادلات کالا شکل‌گرفته است. به عبارت دیگر، پول با ارائه معیاری مشترک برای ارزش کالاهای مختلف، تجارت را تسهیل می‌کند.

مفهوم مرکزی کتاب «سرمایه» است که مارکس آن را «کار انباشته‌شده» تعریف می‌کند که برای تولید کالاهای جدید استفاده می‌شود. او بین سرمایه‌ی ثابت (سرمایه‌گذاری در ابزار، ماشین‌آلات و غیره) و سرمایه‌ی متغیر (دستمزد پرداختی به کارگران) تمایز قائل می‌شود. این تمایز بسیار مهم است، زیرا به نظریه‌ی ارزش‌ اضافی او منجر می‌شود. مارکس مفهوم ارزش اضافی را مطرح می‌کند. مطابق با ارزش اضافی، ارزش تولید شده توسط کار فراتر از آن چیزی است که برای حفظ و دوام زندگی کارگر ضروری است. این ارزش اضافی توسط سرمایه‌دار تصاحب می‌شود و منجر به استثمار طبقه‌ی کارگر می‌شود. به عقیدۀ مارکس، ارزش اضافی نیروی محرکه‌ی تولید در نظام سرمایه‌داری است. مارکس همچنین از نقش دولت در این استثمار نیز سخن گفته است. او دولت را ابزار طبقه حاکم می‌داند که برای اجرای حقوق مالکیت و مدیریت اعتراضات کارگران استفاده می‌شود.

در پایان می‌توان اذغان داشت که این کتاب، یا به‌عبارت بهتر، این دست‌نوشته‌های مارکس، به هنگام چاپ تأثیر به‌سزایی در توسعه‌ی تفکر مارکسیستی داشتند و همچنین بنیان اثر بعدی مارکس، کتاب «سرمایه» شدند که مارکس در آن کتاب مفاهیم مطرح شده در این کتاب را گسترش و بسط داد.