کتاب از عشق

کتاب از عشق

بحث بر سر عشق، چیستی، چرایی و چگونگی‌اش، بحثی هزاران‌ساله است. از کتاب‌های عهد عتیق و ضیافت افلاطون، نوشته‌‌هایی سوفوکل و اوریپید و … تا نویسندگان و فیلسوفان مدرن و پست‌مدرن، از ولتر و گوته و استاندال و فلوبر و بالزاک و تولستوی تا نیچه و ای گاست و دلوز و بدیو و … همگی از عشق گفته و نوشته‌اند و پیرامونش بحث و جدل‌ها داشته‌اند. از عشق متافیزیکی و غیرجسمانی افلاطون تا عشق در معنای کنشی سیاسی در نزد بدیو، گستره‌ای چنان حیرت‌انگیز را به‌وجود آورده‌اند که به نظر می‌رسد هیچ‌گاه این بحث را پایانی نیست. «خوزه ارتگا ای گاست»، نویسنده و فیلسوف نامدار اسپانیایی، که در بستر اسپانیای نیمه‌ی اول قرن بیستم از فراسوی امیدواری به بهبود جهان و کشورش در بازه‌ی 72 ساله‌ی زندگی‌اش به سرحدات ناامیدی درغلطید، نوشته‌ها و جستارهای فراوانی درباره‌ی مسئله‌ی عشق نوشته که مشهورترین‌شان مجموعه‌ی سه جستار است که در کتاب «از عشق» گردآوری شده‌اند. از عشق که جنبه‌های روانشناختی و فلسفی برآمده از بسیاری از نگره‌های کلاسیک را در خود دارد، در نوع خودش نو و بدیع هم هست. عشق نزد ای گاست حرکتی سیال میان جسم و جان است که برای همگان یکسان نیست ولی قطعیت آن در جایگاه عجیب رفیع معشوق نزد عاشق است؛ برای عاشق، «معشوق جهان را بیرون رانده و خودش جای آن را گرفته است.»

خوزه ارتگا یی گاست (José Ortega y Gasset) (زادهٔ ۹ مهٔ ۱۸۸۳ در مادرید اسپانیا – درگذشتهٔ ۱۸ اکتبر ۱۹۵۵ در مادرید) فیلسوف لیبرال و نظریه‌پرداز اسپانیایی و از پیشگامان رنسانس اسپانیا در سده بیستم به‌شمار می‌رود. او در نیمه نخست قرن بیستم زمانی که اسپانیا میان جمهوری‌خواهی، سلطنت و دیکتاتوری سرگردان بود، رسالات متعددی منتشر کرد. وی در کنار نیچه از مدافعان منظرگرایی بود که کانت پیشگام آن در اندیشه غربی به حساب می‌آمد. او منتقد انسان توده‌ای و جامعه فاشیستی برآمده از آن بود و دولت بزرگ را عامل و معلول این پدیده می‌دانست. خوزه اورتگا یی گاست در سال ۱۸۸۳ در مادرید چشم به جهان گشود. پدرش یک رمان‌نویس و روزنامه‌نگار برجسته بود و خانواده مادرش روزنامه‌ای لیبرال به نام «ال ایمپارسیل» را منتشر می‌ساختند. تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در مدرسه ژزوئیت‌ها در میرافلورس، مالاگا و تحصیلات دانشگاهی خود را در دانشگاه دوئستو، بیلبائو و دانشگاه مادرید به انجام رساند و در سال ۱۹۰۴ موفق به اخذ مدرک دکترا در رشته فلسفه گردید. او به مطالعات خود در دانشگاه‌های برلین، لایپزیگ و ماربورگ ادامه داد و در سال ۱۹۱۰ در دانشگاه مرکزی مادرید به سمت استادی در رشته ماوراءالطبیعه منصوب شد و به انتشار چندین مجله علمی اقدام کرد. او در سال ۱۹۱۴ به عضویت آکادمی سلطنتی علوم اخلاقی و سیاسی اسپانیا درآمد. به لحاظ سیاسی او فردی مخالف استبداد محسوب می‌شد و به دلیل مخالفت با رژیم دیکتاتوری پریمو دریورا(۳۰–۱۹۲۳) از سمت استادی استعفا داد. اورتگا یی گاست به این باور رسیده بود که حکومت پادشاهی دیگر نمی‌تواند سبب اتحاد مردم اسپانیا برای نیل به یک هدف مشترک گردد. از همین رو، او به مسلک جمهوری خواهان پیوست. به دنبال سقوط ریورا و کناره‌گیری آلفونسوی سیزدهم پادشاه وقت اسپانیا، اورتگا از سال ۱۹۳۱ تا ۱۹۳۲ یکی از کرسی‌های مجلس مؤسسان جمهوری دوم را به عنوان نماینده لئون اشغال کرد. یک سال نمایندگی در این مجلس چیزی جز سرخوردگی برای او در برنداشت و پس از آن اورتگا یی گاست سکوتی نیش دار در قبال اوضاع سیاسی کشورش پیشه کرد.