کتاب ادبیات علیه استبداد (پاسترناک و ژیواگو)

معرفی کتاب ادبیات علیه استبداد (پاسترناک و ژیواگو)

پیتر فین و پترا کووی در کتاب ادبیات علیه استبداد ماجرای زندگی پرتلاطم بوریس پاسترناک، شاعر و نویسنده‌ی بزرگ قرن بیستم روسیه و خالق رمان بی‌همتای دکتر ژیواگو را روایت کرده‌اند و از این طریق رابطه‌‌ی سیاست و فرهنگ در حکومت‌های توتالیتری چون شوروی را زیر ذره‌بین برده‌اند. بد نیست بدانید که کتاب ادبیات علیه استبداد یکی از نامزدهای دریافت جایزه‌ی حلقه‌ی منتقدین در بخش ناداستان (2014) بوده است.

درباره کتاب ادبیات علیه استبداد

در روسیهْ بوریس پاسترناک (Boris Pasternak) را بیشتر با اشعارش می‌شناسند. در جهان اما نام وی به واسطه‌ی یک رمان جاودانه و همه‌گیر شده: دکتر ژیواگو؛ عاشقانه‌ای سیاسی که رخدادهای آن در روسیه‌ی پس از انقلاب 1917 می‌گذرد. این رمان اگرچه نویسنده‌اش را به جایزه‌ی نوبل و شهرتی جهانی رساند، در مقاطعی بلای جان او نیز شد. چرا و چطور؟ در کتاب صوتی ادبیات علیه استبداد (The Zhivago Affair) بناست پاسخ همین دو سوال را بگیرید.

پیتر فین و پترا کووی در این اثر زندگینامه‌ای – تاریخی، روایتی درخشان و دست‌ اول از زندگی و زمانه‌ی نویسنده‌ی کتاب دکتر ژیواگو به دست داده‌اند. این روایت تماماً متکی به داده‌های تاریخیِ مستند و واقعی است. با این حال چنان استادانه نقل شده که با تریلرهای جاسوسی پهلو می‌زند! از این حیث، زندگی پرماجرای بوریس پاسترناک و سایر روشنفکران و نویسندگانِ هم‌عصر او که شرح آن در کتاب ادبیات علیه استبداد آمده، جمله‌ی جالبی از ادگار ادگار آلن پو را به یاد می‌رود: حقیقتْ غریب‌تر از افسانه است.

این حقیقتِ غریب‌تر از افسانه در داستان واقعی‌ای که بدان گوش خواهید داد، درباره‌ی مردی است با قریحه‌ای خارق‌العاده، که در زندگی جز نوشتن سودایی نداشت. اما زاده شدن در سرزمین و زمانه‌ای آبستن خطر، نوشتن، یعنی یگانه عشق زندگی‌اش را برای او به قماری بزرگ بدل کرد. توضیح آنکه اتحاد جماهیر شوروی، زادگاه پاسترناکِ شاعر و داستان‌نویس، به واسطه‌ی ایدئولوژی سفت و سختی که بر آن حاکم بود، و دستگاه سرکوب و سانسوری که آن ایدئولوژی را حفظ و همزمان به اقشار مختلف تحمیل می‌نمود، جهنمِ هنرمندان و ادیبانی بود که رؤیایی جز به پرواز درآوردن پرنده‌ی خیال خویش نداشتند.